Bertus Buizer     22 november 2019   –  update: 23 november 2019

Met een flinke dosis koopmanskunst kwam het Landbouw Collectief op 20 november 2019 met een mooi verkooppraatje aan de deur van minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit om haar en de coalitie voor de komende feestdagen voor ‘slechts’ 2,9 miljard euro uit de stikstofcrisis te helpen. Maar koopt de minister aan de deur?

‘Uit de gecreëerde stikstofimpasse‘ heet het plan van het Landbouw Collectief*. Het is snel in elkaar gezet, want de overheid heeft nu een groot accuut probleem dat ook veel ondernemers en werknemers in de bouw treft vanwege de recente uitspraak van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). En je moet het ijzer smeden als het heet is, niet waar?

Het plan van het collectief lijkt echter geen lang leven beschoren. Want het is ver onder de maat. Het echte probleem van de stikstof-uitstoot vanuit de landbouw wordt ontkend (wat in de titel verborgen blijft) en er wordt met geen woord gesproken over de noodzakelijke omslag naar ecologische landbouw. Een gemiste kans!

Met de achteruitgang van de bodemgezondheid, onder andere vanwege het gebruik van kunstmest en zware trekkers (bodemverdichting), neemt de uitstoot van N₂O (lachgas) toe. Volgens een wetenschappelijke studie in Nature bijvoorbeeld zijn de gecumuleerde totale N₂O-emissies op gebiedsschaal in de biologische landbouw gemiddeld 40,2% lager dan in niet-biologische landbouwsystemen. De uitstoot van methaan (CH₄) is volgens deze studie gelijk.

Bij biologische landbouw herstelt de bodem en wordt veel CO2 opgeslagen in de bodem en de FAO heeft berekend dat de CO2 uitstoot per hectare biologische landbouwsystemen 48% tot 66% lager is dan in conventionele systemen (EEA, 2015).

‘Ja maar’, zegt de voorman van het collectief dan, ‘de opbrengsten bij biologisch zijn ook veel lager, waardoor je meer grond nodig hebt.’ Nou dat valt erg mee. Volgens een studie van de Berkeley University beperken de opbrengstverschillen tussen biologische en gangbare landbouw zich tot 9% à 19,2%. In jaren met extreem weer, zoals extreme droogte of zware regenval, kunnen opbrengsten in een biologisch systeem zelfs tot 40% hoger zijn dan in een gangbaar landbouwsysteem, blijkt uit onderzoek van het Rodale Institute.

De periode van omschakeling is wat betreft het inkomen het moeilijkst. Want het kan vijf tot tien jaar duren voordat de bodem en het bodemleven echt weer gezond zijn. Dat kost de eerste jaren in de regel opbrengst. Die 2,9 miljard euro kan dan ook beter aan omschakeling besteed worden. Want met biologische landbouw worden de aan de gangbare intensieve landbouw gerelateerde crises (stikstof, fosfaat, biodiversiteit,…) ook voor de toekomst beslecht. De vraag naar biologische producten groeit wereldwijd structureel met circa 10% per jaar, want consumenten letten steeds meer op wat goed is voor de gezondheid, de natuur, het milieu en het klimaat.

In het plan van het Landbouw Collectief staan ook claims voor de nertsenhouderij en het CTGB (college voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) die níets met de impasse te maken hebben. Waren de deelnemers misschien zo eensgezind omdat ieder zijn eis in het plan opgenomen zag?

Het Landbouw Collectief eist in het plan bijvoorbeeld dat het CTGB-advies ten aanzien van de toelating van ‘gewasbeschermingsmiddelen’ (bestrijdingsmiddelen, pesticiden) ‘bindend en niet politiek onderhandelbaar is’. Heel bizar!

En wat te denken van de jaarlijkse deken van ruim 9 miljoen kg werkzame stof aan chemische bestrijdingsmiddelen over de Nederlandse landbouwgrond, waarvan steeds een deel de mens, milieu, bodem, water, biodiversiteit en ecosystemen schade toebrengt? En dat terwijl wij niet half weten wat bijvoorbeeld de mogelijke cumulatieve effecten zijn van de ophoping in de bodem?

En dan de zeer gevaarlijke chemische pesticiden (HHP’s), die vanaf Europese landen, waaronder Nederland, over de schutting gaan. Middelen die hier inmiddels verboden zijn en in Afrika, Azië en Zuid-Amerika nog een tweede leven krijgen en waarvan de mensen daar en ook wij de residuen, als het Mercosur-verdrag doorgaat (wat niet te hopen is), straks binnen krijgen, met toenemende zorg en zorgkosten tot gevolg.

Het plan van het Landbouw Collectief eindigt met tien voorwaarden.
‘Niet onderhandelbaar’, zegt het collectief erbij.

De duurste ’tien geboden’ ooit: 2,9 miljard euro!
En tien jaar lang een vleugellamme LNV-minister!
Je moet maar op het idee komen…

Misschien moet de minister eens op zoek naar een goede adviseur.

*Presentatie in Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag

Dit artikel verscheen op 22 november 2019 ook in Biojournaal.

Lees ook: ‘Elf misvattingen in het stikstofconflict‘ in Het Financieele Dagblad van 30 oktober 2019. In het kort (citaat):

• Boerenlobby overdrijft aandeel van primaire landbouw aan de economie.
• Nederland exporteert driemaal zoveel stikstofvervuiling als het importeert.
• Volksgezondheidsrisico intensieve landbouw: 81 van de 221 drinkwaterbronnen vervuild.

Foto credits: Perscentrum Nieuwspoort / Ministerie van LNV